✍️ ಲೇಖಕರು: ವೀರಣ್ಣ ಬ್ಯಾಗೋಟಿ, ಬೀದರ
ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಹಬ್ಬಗಳ ಮಹತ್ವ
ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅನಾದಿಕಾಲದಿಂದ ಹಬ್ಬಗಳು ಜನಜೀವನದ ಅಡಕ ಭಾಗವಾಗಿವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹಬ್ಬಕ್ಕೂ ಅದರದೇ ಆದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋಣ ಇರುತ್ತದೆ. ಸದುದ್ದೇಶವಿಲ್ಲದ ಸಣ್ಣ ಕೆಲಸವೂ ವ್ಯರ್ಥವಲ್ಲ ಎನ್ನುವ ನಮ್ಮ ಧರ್ಮದ ತತ್ತ್ವ ಈ ಹಬ್ಬಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತವಾಗುತ್ತದೆ.
ನಾಗರ ಪಂಚಮಿ ವಿಶೇಷ
ನಾಗರ ಪಂಚಮಿ ಹಬ್ಬ ಭಾರತದ ನಾರಿಯರಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಆನಂದದ ಕ್ಷಣ. ಮುಂಜಾನೆ ಎದ್ದು ಭಕ್ತಿ ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ಹತ್ತಿರದ ಹುತ್ತದ ಕಡೆಗೆ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು ತಾವೆಲ್ಲಾ ಪೂಜಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ಹಾಲು, ತುಪ್ಪವನ್ನು ಹುತ್ತದಲ್ಲಿ ಎರೆದು ನಾಗದೇವತೆಯನ್ನು ಆರಾಧಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಪೌರಾಣಿಕ ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳು
ಹುತ್ತದೊಳಗೆ ನಾಗದೇವತೆ ನಮ್ಮ ಹಾಲು ಕುಡಿದು ವರ ನೀಡಲಿ ಎಂಬ ಭಾವನೆಯೊಂದಿಗೆ ಪೂಜೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಗಂಡಸರು ಹತ್ತಿರದಲ್ಲೇ ನಿಂತು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಹಿಂತಿರುಗುವಾಗ ದಾರಿಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಅಳ್ಳುಗಳನ್ನು ಚೆಲ್ಲುತ್ತಾರೆ, ಇದು ಚಿಕ್ಕಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗಾಗಿ ಅನ್ನದಾನ ಮಾಡುವ ಭಾವನೆಯ ಪ್ರತೀಕ.
ಒಡಹುಟ್ಟಿದರ ಕಾತರ – ಸಡಗರ
ಈ ದಿನ ತವರು ಮನೆಯಿಂದ ಸೋದರರು ಬಂದು ತಮ್ಮ ಸೋದರಿಯರನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವೂ ಇದೆ. ಈ ಸಡಗರ, ಈ ಕಾತರದ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಜನಪದ ಕವಿಗಳು ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಬಣ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮತ್ತೊಂದು ಮುತ್ತು.
ಸಿದ್ಧತೆಯ ಸಡಗರ – ಉಂಡೆಗಳ ರುಚಿ
ನಾಗರ ಪಂಚಮಿಗೆ ಪೂರ್ವದಿನದಿಂದಲೇ ಸಿದ್ಧತೆಗಳು ಆರಂಭವಾಗುತ್ತವೆ. ಗಂಡುಮಕ್ಕಳು ಭತ್ತ ಅಥವಾ ಜೋಳ ತಂದು ಬಡಿಸಿದರು, ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ತರಾವರಿ ಉಂಡೆಗಳ ತಯಾರಿಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗುತ್ತಾರೆ. ಬೆಲ್ಲದ ಪಾಕದ ಸುಗಂಧ ಮನೆ ತುಂಬುತ್ತದೆ. ಈ ಉಂಡೆಗಳು ನೆಂಟರು, ಬೀಗರು, ಸ್ನೇಹಿತರಿಗೂ ಹಂಚಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಪರಮಾರ್ಥವಿದೆಯೆ? ನಂಬಿಕೆಯಿದೆಯೆ?
“ಹಾವಿಗೆ ಹಾಲು ಎರೆಯುವುದು ವ್ಯರ್ಥವೇ?” ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೆಲವರಲ್ಲಿ ಏಳುತ್ತದೆ. ಹೌದು, ಹಾವು ಮಾಂಸಹಾರಿ, ಅದು ಹಾಲು ಕುಡಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಹಾಲು ಎರೆಯುವ ಮೂಲಕ ನಾವು ಭಕ್ತಿಭಾವ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತೇವೆ. ಈ ಆಚರಣೆ ನಂಬಿಕೆಯ ಪ್ರತೀಕ. ಕಲ್ಲಿನ ನಾಗಕ್ಕೂ, ಹುತ್ತದೊಳಗಿನ ಕಣ್ಮರೆಯಾದ ಹಾವುಗೂ ಭಕ್ತಿ ಅರ್ಪಿಸುವ ಮನೋಭಾವನೆಯು ಇದಕ್ಕೆ ಅಡಾರವಾಗಿದೆ.
ಹಾವುಗಳಿಗಾಗಲಿ ಬದುಕು – ನಮಗೂ ಬದುಕು
ಹಾವುಗಳನ್ನು ನಾವು ಹಿಂಸಿಸುತ್ತೇವೆ ಎಂಬುದರಿಂದಲೇ ಅವು ತಿರುಗಿ ಕಚ್ಚುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳು ನಮ್ಮ ಹತ್ತಿರ ವಾಸಿಸುವುದಕ್ಕೇ ಆಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ನಾವು ಅವರ ವಾಸಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಅಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದೇವೆ. ಆದರೆ ಅವರನ್ನು ಹಿಂಸಿಸದೆ ದೂರವಿಡಬಹುದು. ಹಾವುಗಳಿಗೆ ಜೀವಿಸುವ ಹಕ್ಕಿದೆ. ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಕೂಡ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗ.
ಪ್ರಕೃತಿಯ ಆಹಾರದ ಸರಪಳಿ – ಅಚ್ಚರಿ!
ಮುಂಗುಸಿಗೆ ಹಾವು, ಹಾವುಗೆ ಇಲಿ, ಇಲಿಗೆ ಮನೆ – ಇವೆಲ್ಲಾ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಆಹಾರದ ಸರಪಳಿಯ ಭಾಗ. ಈ ಸಮತೋಲನವೇ ಜೀವಸಂಕುಲದ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಮುಖ್ಯ. ಹಾವುಗಳನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡಿದರೆ, ಇಲ್ಲಿಗೆ ಕೊನೆ ಇಲ್ಲ. ಪ್ರಕೃತಿಯ ವಿನ್ಯಾಸವೇ ಹಾಳಾಗುತ್ತದೆ.
ರಮಣ ಮಹರ್ಷಿಯ ಉಪಮೆ – ಮಾನವೀಯತೆಗೂ ಪಾಠ
ರಮಣ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕೊನೆಯ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ದೇಹವನ್ನು ಹುಳುಗಳು ತಿನ್ನುತ್ತಿದ್ದರೂ ನಾಶಪಡಿಸಲಿಲ್ಲ. “ನನ್ನ ದೇಹ ಈ ಹುಳುಗಳಿಗೆ ಆಹಾರವಾಗಲಿ ಎಂದು ಭಗವಂತ ಅವಕಾಶ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ” ಎಂದು ನಿಶ್ಯಬ್ಧರಾಗಿದ್ದರು. ಇದು ಮಾನವೀಯತೆಯ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಉದಾಹರಣೆ.
ಆಚರಣೆಗಳ ಹಿಂದಿರುವ ಬೌದ್ಧಿಕತೆ
ಇಲ್ಲಿಯೇ ಪ್ರಶ್ನೆಯು ಉದಯವಾಗುತ್ತದೆ: ಹಬ್ಬವೆಂದರೆ ಕೇವಲ ಭಕ್ತಿಯ ಪ್ರತೀಕವೇ? ಇಲ್ಲ. ಅದರಲ್ಲಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕತೆ, ಪರಿಸರ ಪ್ರೇಮ, ಜಂತುಜಾಲದ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಎಲ್ಲವೂ ಅಡಗಿದೆ. ಈ ಆಚರಣೆಗಳು ನಮ್ಮ ಬದುಕಿಗೆ ಶಿಸ್ತಿನಿಂದ ಮುನ್ನಡೆಯುವ ಪಾಠವನ್ನೂ ನೀಡುತ್ತವೆ.
🌺 ಇತ್ಯರ್ಥ
ನಾವು ಸುಖವಾಗಿ ಬದುಕೋಣ. ಬೇರೆ ಜೀವಿಗಳಿಗೂ ಸುಖವಾಗಿ ಬದುಕಲು ಅವಕಾಶ ಕೊಡುವುದು ನಿಜವಾದ ನಾಗಪಂಚಮಿ ಆಚರಣೆಯ ತಾತ್ಪರ್ಯ. ಹಬ್ಬವೊಂದು ಹೀಗೆ ಪ್ರಪಂಚದ ಸುಂದರತೆಗೆ ಕಿಟಕಿ ತೆರೆದು ಕೊಡುತ್ತದೆ.
🎉 ನಾಗರ ಪಂಚಮಿ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಾ ಬಂಧನದ ಹಬ್ಬದ ಹಾರ್ದಿಕ ಶುಭಾಶಯಗಳು! 🎉