2021 ರಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿನ ಭೌತಿಕ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದಲ್ಲಿ (PRL) ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಸಂಶೋಧಕರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ತಂಡವು ಆವಿಷ್ಕಾರವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದು, ಈ ತಿಂಗಳ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಆ ಹೆಸರನ್ನು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆ ಅನುಮೋದಿಸಿತು.
ಅಹಮದಾಬಾದ್ ಜೂನ್ 12: ಮಂಗಳನ (Mars) ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಪತ್ತೆಯಾದ ಮೂರು ಕುಳಿಗಳಿಗೆ (Craters) ಹೆಸರಾಂತ ಕಾಸ್ಮಿಕ್ ಕಿರಣ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ದಿವಂಗತ ದೇವೇಂದ್ರ ಲಾಲ್ (Devendra Lal) ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಮುರ್ಸಾನ್ ಮತ್ತು ಹಿಲ್ಸಾ ಪಟ್ಟಣಗಳ ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. 2021 ರಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿನ ಭೌತಿಕ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದಲ್ಲಿ (PRL) ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಸಂಶೋಧಕರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ತಂಡವು ಆವಿಷ್ಕಾರವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದು, ಈ ತಿಂಗಳ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಆ ಹೆಸರನ್ನು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆ ಅನುಮೋದಿಸಿತು. ಮೂರು ಕುಳಿಗಳು ರೆಡ್ ಪ್ಲಾನೆಟ್‌ನ ಥಾರ್ಸಿಸ್ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿವೆ ಎಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಇಲಾಖೆಯ ಘಟಕವಾದ ಅಹಮದಾಬಾದ್ ಮೂಲದ ಪಿಆರ್‌ಎಲ್ ಬುಧವಾರ ಪ್ರಕಟಣೆಯಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿದೆ.
ಥಾರ್ಸಿಸ್ ಮಂಗಳ ಗ್ರಹದ ಪಶ್ಚಿಮ ಗೋಳಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಸಮಭಾಜಕದ ಬಳಿ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿರುವ ವಿಶಾಲವಾದ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಪಿಆರ್‌ಎಲ್ನ ಶಿಫಾರಸಿನ ಮೇರೆಗೆ, ಗ್ರಹಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ನಾಮಕರಣಕ್ಕಾಗಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಖಗೋಳ ಒಕ್ಕೂಟ (IAU) ವರ್ಕಿಂಗ್ ಗ್ರೂಪ್ ಜೂನ್ 5 ರಂದು ಕುಳಿಗಳಿಗೆ “ಲಾಲ್” ಕುಳಿ, “ಮುರ್ಸನ್” ಕುಳಿ ಮತ್ತು “ಹಿಲ್ಸಾ” ಕುಳಿ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲು ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ ಎಂದು ಪಿಆರ್‌ಎಲ್ ನಿರ್ದೇಶಕ ಅನಿಲ್ ಭಾರದ್ವಾಜ್ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ಮುರ್ಸಾನ್ ಮತ್ತು ಹಿಲ್ಸಾ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿರುವ ಪಟ್ಟಣಗಳ ಹೆಸರುಗಳಾಗಿವೆ.
ಹೊಸದಾಗಿ ಪತ್ತೆಯಾದ ಲಾಲ್ ಕುಳಿಯಲ್ಲಿ ನೀರು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಕೆಸರನ್ನು ಚಲಿಸಿದೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಬಲವಾದ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. ಮಂಗಳವು ಒಮ್ಮೆ ತೇವವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅದರ ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ ನೀರು ಹರಿದಿದೆ ಎಂದು ದೃಢಪಡಿಸಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೆ ತಿಳಿಸಿದೆ. ಲಾಲ್ ಕುಳಿ 65 ಕಿಮೀ ಅಗಲವಿದೆ ಮತ್ತು ಮೂರರಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ. ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ದೇವೇಂದ್ರ ಲಾಲ್ ಅವರು 1972-1983 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ PRL ನ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿದ್ದರು. ಮುರ್ಸಾನ್ ಮತ್ತು ಹಿಲ್ಸಾ ಕುಳಿಗಳು ಸುಮಾರು 10 ಕಿಮೀ ಅಗಲವಿದೆ ಮತ್ತು ಲಾಲ್ ಕುಳಿಯ ರಿಮ್‌ನ ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಪಿಆರ್‌ಎಲ್ ಪ್ರಕಟಣೆ ತಿಳಿಸಿದೆ.
“ಮಂಗಳ ಗ್ರಹದ ಥಾರ್ಸಿಸ್ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ಲಾಲ್ ಕುಳಿಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ಪ್ರದೇಶವು ಲಾವಾದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ಈ ಕುಳಿಯಲ್ಲಿ ಲಾವಾವನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಇತರ ವಸ್ತುಗಳ ಭೌಗೋಳಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ, ಕುಳಿಯ ಉಪಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ 45-ಮೀ ದಪ್ಪದ ಸೆಡಿಮೆಂಟರಿ ನಿಕ್ಷೇಪವಿದೆ ಎಂದು ಪಿಆರ್‌ಎಲ್ ಹೇಳಿದೆ.